Συνεχείς καταλήψεις, κινητοποιήσεις φοιτητών, αστυνομικές επιχειρήσεις, αντιδράσεις πρυτάνεων, πολιτικοί διαξιφισμοί, αυτά είναι τα στοιχεία που συνθέτουν ένα εκρηκτικό σκηνικό στα ελληνικά ΑΕΙ. Όλα αυτά σαν από μηχανής θεός καλείται να επιλύσει ο νέος νόμος για τα πανεπιστήμια (Ν. 4777/2021), που μεταξύ άλλων στο άρθρο 18 εγκαθιδρύει στους χώρους των ΑΕΙ ένα νέο σώμα άσκησης δημόσιας εξουσίας, την Ομάδα Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (Ο.Π.Π.Ι). Πώς θα δώσει λύση η αστυνομία μέσα στα πανεπιστήμια; Μήπως μεταφερθεί το πρόβλημα από τα στενάκια του κέντρου της Αθήνας στο εσωτερικό των πανεπιστημίων;
Γεγονότα σύγκρουσης μεταξύ αστυνομικών δυνάμεων και φοιτητών οξύνουν την κατάσταση. Αποκορύφωμα αποτελούν τα θλιβερά γεγονότα στη Νέα Σμύρνη που αμαυρώνουν τον ρόλο της αστυνομίας και στη συνέχεια ως αντίποινα οδηγούν στη βία με την αποτρόπαια επίθεση κατά αστυνομικού. Μήπως παρατηρηθούν παρόμοια περιστατικά στο εσωτερικό των ΑΕΙ με αυτόν τον νόμο; Διάφορες εκθέσεις και πορίσματα συμπεραίνουν πως ορισμένα σώματα της Ελληνικής Αστυνομίας, όπως οι Ειδικοί Φρουροί στερούνται κατάλληλης εκπαιδεύσεως. Στον απόηχο όλων αυτών η κυβέρνηση δια στόματος του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη προχωρά με γοργούς ρυθμούς στη τοποθέτηση της πανεπιστημιακής αστυνομίας με υπάρχον προσωπικό, χωρίς να περιμένει την διαδικασία της προκήρυξης για την πρόσληψη νέων αστυνομικών.
Εκτός από την πολιτικό-κοινωνική διάσταση του θέματος εγείρονται νομικά ερωτήματα και προβληματισμοί γύρω από τον νέο νόμο. Ήδη νομικοί κύκλοι αναφέρουν ότι επιχειρείται μια άτυπη συνταγματική αλλαγή του άρθρου 16 του Συντάγματος περί αυτοδιοίκητου των ΑΕΙ και ακαδημαϊκής ελευθερίας. Η κυβέρνηση επιδιώκει με αυτό το τρόπο να μεταβάλλει το πλήρες αυτοδιοίκητο, να περιστείλει το δικαίωμα της ακαδημαϊκής ελευθερίας και να επιληφθεί της ασφάλειας των ΑΕΙ. Τοποθετεί στο εσωτερικό των ΑΕΙ αστυνομία, που υπάγεται άμεσα στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, και επιφορτίζεται με όλες τις αρμοδιότητες των λοιπών αστυνομικών οργάνων, συμπεριλαμβανομένου και προανακριτικών αρμοδιοτήτων. Έτσι δημιουργείται η εικόνα ότι οι πρυτανικές αρχές ως συλλογικά όργανα διοίκησης καθίστανται ανήμπορες να λύσουν τα του οίκου τους και έρχεται η κεντρική κυβέρνηση να δώσει τέλος στην ανομία των ελληνικών ΑΕΙ, όπως διατείνονται τα στελέχη της συμπολίτευσης. Κάτι τέτοιο δεν υφίσταται καθώς δεν έχουν παρεσχεθεί τις τελευταίες δεκαετίες όλες οι θεσμικές εγγυήσεις και πόροι στις πρυτανικές αρχές να ενεργήσουν με τον κατάλληλο τρόπο. Η πλειοψηφία των Πρυτάνεων στέκεται απέναντι στο νομοθετικό εγχείρημα της κυβέρνησης. Εξίσου σημαντική και ενδιαφέρουσα είναιι η αντίθεση των αστυνομικών υπαλλήλων υποστηρίζοντας πως θα έπρεπε να υπάγεται στα πανεπιστήμια το νέο αυτό σώμα. Ίσως μια πιθανή λύση στα φαινόμενα βίας και ανομίας να είναι η δημιουργία μιας ομάδας φύλαξης υπαγόμενη στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Ωστόσο η δημιουργία νέων θεσμών, ως απάντηση σε υφιστάμενους θεσμούς που απέτυχαν να λύσουν ζητήματα ”κουλτούρας”, δεν οδήγησε στα επιθυμητά αποτελέσματα.
Καταλήγοντας, οι συνεχείς νομοθετικές παρεμβάσεις ίσως κλονίσουν τη λειτουργία των ΑΕΙ. Η φύλαξη και η ακώλητη λειτουργία των πανεπιστημίων είναι πρωτίστως ζήτημα πολιτισμού και σεβασμού στην ακαδημαϊκή ελευθερία και επιστήμη. Ο δρόμος όμως είναι μακρύς. Τον τελευταίο λόγο έχουν τα δικαστήρια που θα κρίνουν την συνταγματικότητα του νόμου κατόπιν πιθανής προσφυγής
Υ.Γ. Στο τέλος αυτήν την φορά να μην πληρώσουν το ”μάρμαρο” οι απλοί φοιτητές και οι διδάσκοντες.
Φοιτητής Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου.
