Για πολλά χρόνια η τηλεόραση αποτελούσε τη γκρίζα όψη μίας κοινωνίας που ναι μεν βούλιαζε στον βούρκο, προσπαθούσε δε να διασωθεί από τις αξίες της. Προγράμματα υποβαθμισμένης ποιότητας, τουρκικά σίριαλ και μερικά ψευτό-reality ήταν αυτά που μπορούσε να δει ο τηλεθεατής την περίοδο της οικονομικής ύφεσης. Αποτέλεσμα η τηλεόραση να εγκαταλειφθεί, η διαφήμιση να μειωθεί, ενώ η βιωσιμότητα ενός σταθμού τέθηκε υπό αμφισβήτηση, γεγονός που ωφέλησε ή επέτρεψε, αν επιθυμείτε, την προσπάθεια ελέγχου των τηλεοπτικών σταθμών μέσα από το νόμο Παππά.
Σήμερα η “μικρή οθόνη” προσπαθεί να αντεπεξέλθει στις πιέσεις που της ασκούν οι συνδρομητικές και ψηφιακές πλατφόρμες. Στόχος η διαμόρφωση ενός ποιοτικού προγράμματος για όλους και με ποικιλία επιλογών. Η αναβάθμιση του προϊόντος ήταν κάτι που τελικά αντιλήφθηκαν αρκετοί από όσους ασχολούνται με τα τηλεοπτικά δρώμενα, ενώ έμφαση δόθηκε και στην μυθοπλασία. Θέλετε λίγο η επιτυχία κάποιων σειρών (π.χ “Άγριες Μέλισσες”) ή η μη αποδοχή των “εύκολων” λύσεων των reality, ίσως και το κίνητρο της δημιουργίας παραγωγών με κρατική επιδότηση (βλέπε ΕΚΟΜΕ), κάτι άλλαξε ή πιο σωστά πήγε να αλλάξει στην ελληνική τηλεόραση.
Η ζοφερή πραγματικότητα όμως μετέτρεψε την τηλεόραση σε ένα ανυπέρβλητο αρπακτικό ανθρωποφαγίας, κιτρινισμού και κανιβαλισμού. Όλες αυτές οι ειδήσεις (γυναικοκτονίες, βιασμοί, κακοποιήσεις, σεξουαλικές παρενοχλήσεις), που δυστυχώς τείνουν να γίνουν καθημερινότητα, θυσιάζονται στο βωμό της τηλεθέασης. Η ενημέρωση γίνεται κουτσομπολιό, η είδηση χάνει την αξία της, το αποκλειστικό ρεπορτάζ καταντάει γελοιότητα και ο κάθε αυτοαποκαλούμενος δημοσιογράφος γίνεται δικαστής, νομοθέτης, κριτής και ντετέκτιβ. Τα κεντρικά δελτία ειδήσεων έχουν μετατραπεί σε μονοθεματικά δελτία, οι ενημερωτικές εκπομπές αναλώνουν τις ίδιες και τις ίδιες πληροφορίες, ενώ οι πρωινές ψυχαγωγικές εκπομπές, κατά κόσμον “πρωινάδικα”, υπερβαίνουν κάθε όριο αξιοπρέπειας και δημοσιογραφικής δεοντολογίας, ενώ σε καμία περίπτωση δεν σέβονται και δεν προστατεύουν τα θύματα.
Κι εκεί που σκέφτεσαι ότι το τηλεοπτικό τοπίο έπιασε πάτο, έρχεται η prime time ζώνη να σε διαψεύσει. Η σημερινή τηλεόραση παρουσιάζει ένα δίπολο παρακμής και προοδευτικότητας. Σειρές όπως ο “Maestro” του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, οι “Σέρρες” του Γιώργου Καπουτζίδη, ή το “Κάνε ότι κοιμάσαι”, ακόμα και τα “Νούμερα” του Φοίβου Δεληβοριά αποπνέουν μία απελευθέρωση, μία απενοχοποίηση κι έναν εκσυγχρονισμό από το βαθιά ριζωμένο συντηρητισμό που συνόδευε τα τηλεοπτικά προγράμματα. Παράλληλα προκαλούν τον έντονο προβληματισμό των τηλεθεατών, αναδεικνύουν σοβαρά θέματα, ελλείψεις και παραλείψεις της κοινωνίας μας. Ενδοοικογενειακή βία, ομοφυλοφιλία, άρνηση αποδοχής της διαφορετικότητας, κοινωνικός και όχι μόνο ρατσισμός, σχολικός εκφοβισμός και revenge porn είναι μερικά από τα ζητήματα που προβάλλονται στα σίριαλ που ανέφερα προηγουμένως. Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Λίγο ως πολύ είναι οι ειδήσεις που διαβάζουμε, βλέπουμε και ακούμε σχεδόν καθημερινά πλέον. Όχι. Αυτά τα θέματα δεν γίνονται κεντρική ιδέα των τηλεοπτικών σειρών, όπως συμβαίνει στις πρωινές εκπομπές, επειδή πουλάνε, αλλά για να αναδειχθούν τα προβλήματα μίας κοινωνίας που συνηθίζει να τα καλύπτει κάτω από το χαλί.
Για τέλος άφησα τα “Νούμερα”, μία ευφυέστατη κωμωδία, με ατελείωτο γέλιο, έξυπνες ατάκες, χιούμορ που αμφισβητεί και γκρεμίζει οτιδήποτε θεωρούμε δεδομένο, αυτοσαρκάζεται και τσαλακώνεται (με την καλή έννοια). Ένα πρόγραμμα θετικής ενέργειας που αντιστέκεται απέναντι στο αρνητικό, το βρόμικο και το σκοτεινό που υπάρχει σήμερα. Θα έλεγε πως ναι η τηλεόραση σήμερα αποτελεί μία μικρογραφία της κοινωνίας μας. Συνδυάζει το αισχρό με το αισιόδοξο, την οπισθοδρόμηση με την ελπίδα, το προσωπικό συμφέρον με την ανιδιοτέλεια. Αφού, λοιπόν, υπάρχει και η καλή τηλεόραση, τότε σίγουρα θα υπάρχει και μία καλύτερη κοινωνία. Το πως θα την ανακαλύψουμε, είναι μία άλλη συζήτηση…
Φοιτητής του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
