Η πρώτη μας βιβλιοκριτική δε θα μπορούσε να μην φιλοξενήσει ένα τόσο καταξιωμένο βιβλίο όσο αυτό (βραβείο Νόμπελ 2017).
Συγγραφέας: Κάζουο Ισιγκούρο
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Αριθμός Σελίδων: 328
Κατηγορία: Ιστορικό/ Κοινωνικό Μυθιστόρημα
Έτος έκδοσης: 2017
Τα απομεινάρια μιας μέρας πρόκειται για ένα βιβλίο η πρώτη έκδοση του οποίου πραγματοποιήθηκε το 1989 στα αγγλικά, από έναν λογοτέχνη ο οποίος παρά την ιαπωνική του καταγωγή μεγάλωσε στην Αγγλία και καταπιάνεται με ιστορίες δυτικής θεματικής και χωροχρόνου. Για τον λόγο αυτό, η τοποθέτηση του βιβλίου στην Αγγλία και μάλιστα σε μία ιδιόμορφη εποχή που η μεγάλη αίγλη των αγγλικών σαλονιών έχει αρχίσει να φθείρεται με τους παγκοσμίους πολέμους να έχουν αλλάξει την παγκόσμια πραγματικότητα, όχι απλώς αποδίδεται με λογοτεχνική ακρίβεια, αλλά ο συγγραφέας πράγματι τραβάει μαζί του τον αναγνώστη αποδίδοντας πλήρως το πνεύμα της εποχής, μιας εποχής που ανήκει πια για τους περισσότερους στο παρελθόν παρά μόνο λίγων, όπως στην περίπτωση του πρωταγωνιστή, για τον οποίο το παρελθόν είναι η πραγματικότητα της ζωής του.
Όπως όλα τα βιβλία του Ισιγκούρο, έτσι και αυτό εκτυλίσσεται σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Θέμα του βιβλίου δεν είναι άλλο από τη ζωή ενός μπάτλερ ονόματι Στίβενς, η οποία αναδεικνύεται και αναδιπλώνεται μέσα από παροντικά γεγονότα στα οποία συμμετέχει. Ήδη στην πολύ αρχή του βιβλίου ο ίδιος παρακινείται από τον νέο του εργοδότη, έναν Αμερικάνο – και όχι Άγγλο κύριο, όπως είχε συνηθίσει και όπως θα ήθελε σύμφωνα με υπόνοιες που κάνει μέσω των συλλογισμών – να κάνει ένα ταξίδι στην αγγλική ύπαιθρο. Πρόκειται για σημαντικό γεγονός αν σκεφτεί κανείς πως ένα άτομο της τάξης του κύριου Στίβενς δεν έπαιρνε ουσιαστικά ποτέ τέτοιου είδους άδειες, από την κατά τα άλλα συγκεκριμένη ζωή που διατελούσε, η οποία δίχως άλλο αφορούσε την οργάνωση και φροντίδα μιας ολόκληρης έπαυλης.
Ο Ισιγκούρο μαγεύει. Και ταξιδεύει τον αναγνώστη παράλληλα με τον ήρωα του βιβλίου του. Και ενώ πρόκειται για ιστορικό και κοινωνικό μυθιστόρημα που μπορεί να μεταφέρει το πνεύμα μιας ολόκληρης εποχής στους αναγνώστες που έχουν την επιθυμία να την εξερευνήσουν, το βιβλίο μεταμορφώνεται σχεδόν σε παραμύθι.
Ήδη από τις πρώτες σελίδες ο συγγραφέας μας τοποθετεί χωρίς ιδιαίτερους προλόγους και συστάσεις στην καρδιά της υπόθεσης. Δεν τίθεται θέμα εισαγωγής, όπως είναι πολύ λογικό σε μία τόσο βιωματική ιστορία όπως η συγκεκριμένη. Στους μακροσκελείς συλλογισμούς του πρωταγωνιστή κρύβεται όλη η υπόθεση. Το ακόμη πιο συναρπαστικό είναι μάλλον πως στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, αφηγητής και αναγνώστης ανακαλύπτουν μαζί τα περισσότερα στοιχεία. Δεν πρόκειται για μία ιστορία γραμμική, όπου ο πρωταγωνιστής γνωρίζει που θα καταλήξει η ιστορία του. Και ο αναγνώστης γίνεται ένας μάρτυρας όλων των ανακαλύψεων του αφηγητή.
Το θέμα του βιβλίου προβληματίζει και ο συγγραφέας έχει επιλέξει μάλλον την κατάλληλη προσωπικότητα, κοινωνική ταυτότητα και ηλικία για να το αναδείξει: Τι κρύβει το παρελθόν; Τι θα θέλαμε να είχε γίνει διαφορετικά; Υπάρχει ή όχι τελικά η επιλογή για τις πράξεις μας; Και αν ναι, τι συμβαίνει όταν η ζωή μας δεν έχει εξελιχθεί όπως θα θέλαμε;
Αν προσπαθήσει κάποιος να επιλέξει την πιο αξιοσημείωτη σκηνή του βιβλίου, μάλλον θα επέλεγε την αλληλεπίδραση του πρωταγωνιστή με τον χαρακτήρα ενός γιατρού ο οποίος ανάμεσα στα άλλα αναρωτιέται και αντιμετωπίζει τον κύριο Στίβενς ως έναν άνθρωπο – υπηρέτη. Κάτι τέτοιο είναι αντιφατικό με την πεποίθηση του ίδιου του ήρωα για τον εαυτό του, καθώς δεν αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως υπηρέτη. Και η αντίθεση αυτή δημιουργεί μία ιδέα αρκετά εντυπωσιακή. Επισύρεται μία συγκαλυμμένη ταλαιπωρία του ήρωα από την αγγλική ανώτερη τάξη, η οποία δεν είναι εμφανής εξαιτίας της περηφάνιας του ίδιου. Κάτι τέτοιο εκθέτει δύο νέες προοπτικές για την ιστορία: από την μία την «κατώτερη θέση» αυτού που εκπροσωπεί ο ήρωας στα μάτια της κοινωνίας και από την άλλη την προσωπική του πεποίθηση πως η ύπαρξη της θέσης του έχει στην πραγματικότητα μεγάλη αξία και για την οποία ο ίδιος είναι περήφανος.
Το τέλος – χωρίς να αναφερθούν πολλά – είναι μάλλον και το πιο ενδιαφέρον. Ο αναγνώστης δεν είναι σίγουρος αν ο ιδιόμορφος ήρωάς του θέλει να βγει σε συμπεράσματα ή απλώς να γεμίσει εποικοδομητικά την ημέρα του. Και πολύ περισσότερο οφείλει να μπει σε σκέψεις για να ανακαλύψει την προσωπική του οπτική ως προς τις απαντήσεις που θα ήθελε να δώσει ο πρωταγωνιστής της ιστορίας που έχει ολοκληρωθεί στα χέρια του.
Έχουμε στα χέρια μας, μια «ιστορία μέσα σε μία ιστορία» και ένα είναι το σίγουρο: Πως ο Ισιγκούρο ξέρει να γράφει ιστορίες. Δεν είναι τυχαίο το Νόμπελ με το οποίο τιμάται την φετινή χρονιά, όπως και το γεγονός ότι κάθε βιβλίο που δημοσιεύει ανά τα χρόνια εκτοξεύεται στις πρώτες επιλογές των αναγνωστών. Και θέμα που αγαπάει ο ίδιος και αναδεικνύει συνέχεια στα βιβλία του ποικιλοτρόπως είναι η αντίθεση φθοράς και αφθαρσίας, παρακμής και ακμής και το γεγονός πως τελικά η γραμμή μεταξύ τους καταλήγει να είναι αρκετά λεπτή.
Συγκινητικός και γλαφυρός, παρασύρει.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου
“Εντέλει, τι έχουμε να κερδίσουμε αναλογιζόμενοι συνεχώς το παρελθόν, κατηγορώντας τον εαυτό μας για το γεγονός πως η ζωή μας δεν εξελίχθηκε όπως θα θέλαμε;
Ο Καζούο Ισιγκούρο ζωγραφίζει με την πένα του το συγκινητικό πορτρέτο του Στίβενς, του τέλειου μπάτλερ, και του κόσμου του, που ξεθωριάζει στον απόηχο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Στίβενς, ύστερα από δεκαετίες υπηρεσίας στο Ντάρλινγκτον Χολ, μόνος του μια μέρα στην αγγλική ύπαιθρο, ξεκινά ένα ταξίδι στο παρελθόν σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τον εαυτό του ότι έχει υπηρετήσει την ανθρωπότητα προσφέροντας τις υπηρεσίες του στον «μεγάλου ηθικού αναστήματος τζέντλεμαν» Λόρδο Ντάρλινγκτον. Όμως, στη μνήμη του παραμονεύουν αμφιβολίες για την αληθινή φύση της «μεγαλοσύνης» του Λόρδου Ντάρλινγκτον, και ακόμα μεγαλύτερες αμφιβολίες για τη φύση της δικής του ζωής.
Ένα σύγχρονο κλασικό μυθιστόρημα, μια όμορφη αναπόληση της ζωής ανάμεσα σε δύο πολέμους σε μια αγγλική έπαυλη, μια καθηλωτική επίκληση σε χαμένα όνειρα και χαμένους έρωτες.”
Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε μια δυναμική συζήτηση για τους νέους και να τους φέρουμε πίσω στην πολιτική.
