Ο Διαφωτισμός σηματοδότησε την ουσιαστική υποχώρηση των θρησκευτικών φανατισμών στην Ευρώπη, η οποία προηγουμένως σημαδεύτηκε από τα δεινά που προκάλεσε ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-1648) με σφοδρές συγκρούσεις και αθεράπευτα θρησκευτικά μίση. Τονίστηκε περισσότερο από κάθε άλλη εποχή η πίστη στον ανθρώπινο Λόγο και στις δυνατότητες του, απαλλάσσοντας τον άνθρωπο από τις θρησκευτικές του προκαταλήψεις. Αποτέλεσμα αυτών των μεταβολών ήταν η ανάδυση του κοσμικού κράτους και των σύγχρονων δημοκρατιών, εντός των οποίων πραγματοποιήθηκε η θεσμική ενσάρκωση των αξιών της ισότητας, της ελευθερίας, της πολιτικής συναίνεσης και της ανεξιθρησκείας. Μέσα σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο δημιουργήθηκε ο κατάλληλος χώρος ώστε να φιλοξενηθεί και να αναπτυχθεί η ατομική πρωτοβουλία και αυτενέργεια. Όμως, στην Ευρώπη του 21ου αιώνος κάτι φαίνεται ότι δεν πάει καλά.
Ο αποκεφαλισμός του Γάλλου καθηγητή Samuel Paty, από φανατικό ισλαμιστή, συνιστά κήρυξη πολέμου ακριβώς στις αξίες που γέννησε ο Διαφωτισμός και οι οποίες ριζώθηκαν στην Γηραιά Ήπειρο. Η απάντηση μας σε αυτές τις απάνθρωπες πρακτικές, δεν πρέπει να είναι μια εκρηκτική ανταπόδοση τυφλού θρησκευτικού μίσους αλλά αποτροπή θεσμική και πολιτική. Πρέπει εμείς οι ίδιοι, ως Ευρωπαίοι πολίτες, να προβούμε σε μια αναθεώρηση της πολιτικής μας στάσης απέναντι σε αυτούς που θέλουν να μετατρέψουν την Ευρώπη σε ένα ισλαμικό χαλιφάτο. Ας γίνει εδώ μια απαραίτητη διευκρίνηση. Η εναντίωσή μας δεν εκπηγάζει από μια στείρα αποστροφή προς την διαφορετικότητά τους αλλά στο ότι μέσω των πρακτικών τους στοχεύουν στην εξάλειψη της δικής μας διαφορετικότητας. Μακριά από φυλετικές ιδεοληψίες, οι οποίες εκλαμβάνουν την ποικιλομορφία και την διαφορετικότητα μεταξύ των ανθρώπων ως στοιχεία εγγενώς κακά και ασυμβίβαστα, οφείλουμε να στιγματίσουμε και να εξουδετερώσουμε εν δυνάμει πρακτικές και μόνον. Η ανοχή και ο σεβασμός, ως σταθεροί προσανατολισμοί της πολιτικής μας πυξίδας, αναγνωρίζουν και προασπίζονται με θέρμη την ελευθερία να εκφράζει κανείς την άποψη του, να επιχειρηματολογεί, να αμφισβητεί και να πιστεύει σε όποιον Θεό θέλει. Ωστόσο, οφείλουμε να μην μετατρέψουμε αυτήν την πολιτική αρετή σε όπλο εναντίον μας.
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της πολιτικής τέχνης είναι η προσαρμοστικότητα στις εκάστοτε συνθήκες. Και οι τωρινές συνθήκες φέρνουν στην επιφάνεια επίμονα το ζήτημα της επιβίωσής μας: πολιτικής και πολιτισμικής. Είναι καιρός να απενοχοποιήσουμε τις συνειδήσεις μας και να θωρακίσουμε τις συνταγματικές μας ελευθερίες απέναντι σε έναν εχθρό που επιθυμεί να γυρίσουμε πίσω στην εποχή των θρησκευτικών σταυροφοριών. Αν θέλουμε τα κράτη μας να παραμείνουν πραγματικά φιλελεύθερα, πρέπει η συνταγματική και πολιτική αποτροπή των θρησκευτικών εκτροχιασμών να γίνει αντικείμενο σοβαρής και ενδελεχούς διαβούλευσης μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών. Ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, έδειξε τον δρόμο. Πόσοι θα τον ακολουθήσουν;
Απόφοιτος του τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών – Μεταπτυχιακό στη Νεότερη Φιλοσοφία – Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας
