Χθες το βράδυ ο βουλευτής της ΝΔ Κωνσταντίνος Μπογδάνος βίωσε την οδυνηρή εμπειρία της τρομοκρατικής επίθεσης. Δύο φονικοί, εκρηκτικοί μηχανισμοί είχαν τοποθετηθεί στο δικό του αμάξι και στης συζύγου του. Τα ερωτήματα που προκύπτουν δεν είναι πολλά ούτε πολυσύνθετα. Το ερώτημα είναι ένα και απλό: Υπάρχει ακόμα στην Ελλάδα, εν έτει 2021, πολιτική τρομοκρατία; Και όμως υπάρχει, προερχόμενη μάλιστα από συγκεκριμένο ιδεολογικόχώρο, ο οποίοςπαρουσιάζεται ως ο απόλυτος υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οραματιστής ενός «καλύτερου» κόσμου.
Ήρθε η ώρα στην Ελλάδα να μιλήσουμε χωρίς αστερίσκους για την ιδεολογική ταυτότητα της τρομοκρατίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όποιος εντάσσεται σε αυτόν τον χώρο είναι κατ’ ανάγκην και τρομοκράτης. Στην Ελλάδα, λοιπόν, το ανθρώπινο δυναμικό της τρομοκρατίας προέρχεται κατά βάσιν από τον αριστερό χώρο. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι η πολιτική και ιδεολογική τρομοκρατία εφαρμόστηκε κατά κανόνα από τα δύο ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ου αιώνα: το ναζιστικό και το σοβιετικό. Αμφότερα καθιέρωσαν την τρομοκρατία ως μέσο πολιτικής πρακτικής, αναιρώντας ολόκληρη την παράδοση της πολιτικής φιλοσοφίας και πιο συγκεκριμένα της φιλοσοφίας του δικαίου, αναιρώντας δηλαδή τοconsensusiuris (κοινό δίκαιο), σύμφωνα με το οποίο συγκροτούνταν τόσο οι λαοί όσο και όλος ο πολιτισμένος κόσμος, προσφέροντας ένα πλαίσιο σταθερότητας και ελευθερίας. Ο νόμος καθιστά την ελευθερία απτή πραγματικότητα, καθώς εγγυάται την ίση συμμετοχή στην πολιτική μέσα από την δυνατότητα του καθενός να εκφράζεται και να κινείται ελεύθερα στον κόσμο ανεξάρτητα από τις απόψεις του.Τα ολοκληρωτικά κινήματα υποβίβασαν το αίσθημα περί κοινού δικαίου, ώστε να δικαιολογήσουν την στάση τους απέναντι σε αυτούς που δεν είχαν γίνει «μάρτυρες της αναλλοίωτης αλήθειας της Ιστορίας ή της Φύσης».
Σε παλαιότερο άρθρο μου αναφέρθηκα στα κοινά στοιχεία του ναζισμού και του κομμουνισμού. Υπό το πρίσμα της πολιτικής φιλοσοφίας, θα ήθελα να επισημάνω ότι αυτά τα δύο ολοκληρωτικά κινήματα έδωσαν μια νέα εκδοχή του νόμου. Ο νόμος δεν προέρχεται από το αίσθημα περί κοινού δικαίου όπως αναφέρθηκε προηγουμένως αλλά, αντιθέτως, μεταμορφώνεται σε έναν νόμο κίνησης, όπως αυτός της Ιστορίας, τον οποίο λίγοι «εκλεκτοί» αντιλαμβάνονται και μπορούν να τον εφαρμόσουν. Αυτός ο νέος νόμος δεν προσφέρει σταθερότητα αλλά την απόλυτη αταξία. Δεν προάγει την ανταλλαγή απόψεων ως μια διαδικασία που πραγματώνει το ιδεώδες της ελευθερίας. Αντιθέτως, επιθυμεί την εξάλειψη κάθε αντίστασης και διαφωνίας, στιγματίζοντας την διαφορετικότητα, ώστε οι απόψεις να μην διίστανται αλλά αυτομάτως να ευθυγραμμίζονται. Ας μην απορούμε λοιπόν με την τρομοκρατική επίθεση στον Κωνσταντίνο Μπογδάνο και ας δηλώσουμε όλοι την αμέριστη συμπαράστασή μας, ανεξαρτήτως αν συμφωνούμε ή όχι στα καθέκαστα. Στόχος της τρομοκρατίας είναι η ολική κυριαρχία μέσω του φόβου. Ο φόβος σβήνει, όταν οι άνθρωποι -όχι ο άνθρωπος- βρίσκουμε το σθένος να μιλήσουμε για όσα οι «άλλοι» θεωρούν ότι δεν πρέπει καν να σκεφτόμαστε.
Για να κλείσει το άρθρο με τον κατάλληλο τρόπο, σας αφήνω να προβληματιστείτε από την συγκλονιστική περιγραφή της αγαπημένης μου HannahArendt για τον ολοκληρωτισμό και την τρομοκρατία: «η τρομοκρατία υποκαθιστά τα όρια και τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων με μια σιδερένια στεφάνη που τους κρατά τόσο σφιχτά μαζί, ώστε είναι σάμπως η πολλαπλότητά τους να είχε εξαφανιστεί μέσα σε Έναν άνθρωπο γιγαντιαίων διαστάσεων. Να καταργούμε τους φράχτες των νόμων ανάμεσα στους ανθρώπους – όπως κάνει η τυραννία- σημαίνει να αφαιρούμε τις ελευθερίες του ανθρώπου και να καταστρέφουμε την ελευθερία ως ζώσα πολιτική πραγματικότητα· γιατί ο χώρος ανάμεσα στους ανθρώπους, όπως περιορίζεται από τους νόμους, είναι ο ζων χώρος της ελευθερίας».
Απόφοιτος του τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών – Μεταπτυχιακό στη Νεότερη Φιλοσοφία – Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας
