Γράφει ο Νίκος Βότσιος

Θύελλες ξέσπασαν από την παρουσία του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου στα εγκαίνια του «Σπιτιού της Τουρκίας» στη Νέα Υόρκη. Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κάλεσε στα εγκαίνια τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, κάλεσε όμως και τον πρόεδρο του ψευδοκράτους της «Βόρειας Κύπρου» Ερσίν Τατάρ.

Αυτό εξόργισε τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος είχε προγραμματισμένη συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής την επομένη, 23 του μήνα, την οποία και ακύρωσε. Οι αντιδράσεις βέβαια δεν περιορίστηκαν εντός Κυπριακού εδάφους, αλλά επεκτάθηκαν και στο δικό μας, με την ελληνική κυβέρνηση να εκφράζει τη δυσαρέσκεια της προς το γεγονός, δια στόματος του Κυβερνητικού Εκπροσώπου, Ιωάννη Οικονόμου.

Από πλευράς της Αρχιεπισκοπής η απάντηση ήρθε δια μέσου κύκλων πως «ο Αρχιεπίσκοπος δεν γνώριζε για την παρουσία του Τατάρ» και κατά συνέπεια δεν υπήρχε καμία διάθεση αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Οι επικριτές υποστηρίζουν πως από τη στιγμή που υπέπεσε στην αντίληψη του Αρχιεπισκόπου, θα έπρεπε να αποχωρήσει, εκθέτοντας τον Τούρκο πρόεδρο. Η αντίληψη αυτή βασίζεται στο ότι οι Τούρκοι έσφαξαν και βασάνισαν αμέτρητους Κύπριους κατά την εισβολή στο νησί το 1974. Οι δε Ελλαδίτες που έχουν αυτή τη στάση, συμπαραστέκονται στους Κύπριους αδερφούς τους. Αλήθεια όμως ποιος μένει εκτός της εξίσωσης;

Ο Ελληνισμός της Πόλης. Όλο το άνω σκεπτικό διατηρεί το νόημα του μόνο εφόσον ξεγράψουμε τους Έλληνες και τους Ορθοδόξους που συνεχίζουν να ζουν σε τουρκικό έδαφος ακόμη και σήμερα. Θα πει κανείς πως είναι ελάχιστοι. Μπορούμε να τους ξεγράψουμε; Υπάρχει αριθμητικό κριτήριο; Και ακόμη και αν επιλέγαμε μια τόσο κυνική αντιμετώπιση, ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής που είναι  γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη και έχει τουρκική ιθαγένεια, μπορεί να έχει την ίδια αντιμετώπιση; Ποιανού δουλειά είναι να προστατευτούν και να επεκταθούν οι θρησκευτικές ελευθερίες των ορθοδόξων και ποιανού δουλειά είναι η χάραξη των συνόρων; Το πρώτο σημείο, τα θρησκευτικά ζητήματα αφορούν την Εκκλησία και συγκεκριμένα του Πατριαρχείου (το οποίο βρίσκεται σε τουρκικό μάλιστα έδαφος) και το δεύτερο, τα σύνορα είναι ευθύνη των κυβερνήσεων. Η εκκλησία κράτησε την ορθόδοξη ελληνική ταυτότητα ζωντανή μέσα σε 400 χρόνια σκλαβιάς που δεν υπήρχε ούτε ελληνικό, ούτε κυπριακό κράτος. Άρα, η λογοδοσία της δεν είναι δυνατόν να περιορίζεται από κρατικά ζητήματα και μόνο. Αν κάτι τέτοιο ίσχυε, τότε είτε η ύπαρξη της Εκκλησίας είτε του κράτους θα ήταν περιττή. Τα δύο δεν ταυτίζονται. Συνυπάρχουν.

Οι πολέμιοι της εκκλησίας είναι πάντα πρόθυμοι να σκορπίσουν την προπαγάνδα προκειμένου να φτάσουν στο διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας που τόσο πολύ επιθυμούν. Θα ανασύρουν ως επιχειρήματα πως ο «κλήρος πάντα πρόδιδε» ή πως «η Εκκλησία αφόρισε την Επανάσταση».

Για το ρόλο της εκκλησίας στη διατήρηση της ταυτότητας αναφερθήκαμε ήδη, καλό είναι πάντως να θυμίζουμε πως η κριτική ασκείται από τον καναπέ, για ανθρώπους που ζούσαν με το σπαθί του Σουλτάνου στο λαιμό τους. Και όχι μόνο το δικό τους, αλλά και όλων των Ελλήνων που ζούσαν εντός των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Λίγοι θυμούνται πως ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ που αφόρισε την Επανάσταση της Μολδοβλαχίας, απαγχονίστηκε ένα μήνα αργότερα. Εν συνεχεία ανακηρύχτηκε Εθνομάρτυρας και Άγιος της Εκκλησίας μας. Αντίστοιχα, το 17ο αιώνα μαρτύρησαν μέσα από βασανιστήρια επτά Πατριάρχες. Μιλάμε για επτά (!) Πατριάρχες σε ένα αιώνα.

Οπότε η εκκλησία και οι αξιωματούχοι της δεν υποθάλπουν, αλλά συνεχώς οικοδομούν, προκειμένου ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία να ανθούν ακόμη και μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες. Απόδειξη αυτού το κρυφό σχολειό, το οποίο λειτουργούσε όπου οι κατά τόπους αξιωματούχοι απαγόρευαν τη λειτουργία των κανονικών σχολείων. Ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος στην ομιλία του ευχαρίστησε τον Τούρκο πρόεδρο για το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, απόφοιτοι της οποίας ήταν παραδοσιακά οι Πατριάρχες μας (κλειστή από το 1971). Μια Θεολογική Σχολή εντός της Τουρκίας μπορεί να αποτελέσει φάρο προκειμένου να επεκταθεί η Ορθοδοξία εντός των εδαφών της, τη στιγμή που εμείς κάνουμε θέμα για ένα τζαμί.

Ανάλογο πρέπει να είναι το σκεπτικό στο Μαξίμου, καθώς σήμερα ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος αναμένεται να ξεναγήσει σήμερα τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Ground Zero της Νέας Υόρκης. Σε τέτοιες περιπτώσεις το ιστορικό προηγούμενο πρέπει να αποτελεί οδηγό και στην ελληνική ιστορία το βασικότερο δίδαγμα είναι ένα: Ο διχασμός ποτέ δε μας ευνόησε.