Μια από τις πιο καταστροφικές και αιματηρές εμπειρίες που βίωσε η ανθρωπότητα είναι, δίχως αμφιβολία, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Εκατομμύρια νεκροί, μυριάδες τραυματίες και ανάπηροι πολέμου, ορφανά παιδιά ήταν μόνο μερικά από τα απόνερα του <<Μεγάλου Πολέμου>>, όπως έχει χαρακτηριστεί. Το κλίμα ανασφάλειας και φόβου που προέκυψε έπειτα από την λήξη του πολέμου κατέστησε σχεδόν αδήριτη την ανάγκη για συλλογική ασφάλεια και ειρήνη. Την ανάγκη αυτή ήρθε να καλύψει η Κοινωνία των Εθνών.
Η Κοινωνία των Εθνών ιδρύθηκε το 1919, έπειτα από την λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ήταν αποτέλεσμα της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Αποστολή της ήταν, κυρίως , η διασφάλιση της ειρήνης και η συλλογική ασφάλεια τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ίδρυσή της απετέλεσε ουσιαστικά θεσμική καινοτομία για τα δεδομένα της εποχής, καθώς για πρώτη φορά ιδρύθηκε ένας διακρατικός οργανισμός που αποσκοπούσε στον αφοπλισμό των κρατών, την διασφάλιση της παγκόσμιας ειρήνης και τον τερματισμό των πολεμικών συγκρούσεων, ενώ στο πεδίο ευθύνης της ήταν και η προστασία των εθνικών μειονοτήτων.
Έδρα της ήταν η Γενεύη στην Ελβετία και τα Όργανά της ήταν η Γενική Συνέλευση, η Γενική Γραμματεία, το (Κεντρικό) Συμβούλιο και το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, στο οποίο προσέφευγαν τα μέλη της ΚτΕ για την επίλυση των μεταξύ τους διαφορών. Το Συμβούλιό της απαρτιζόταν , ως επί το πλείστον , από τέσσερα μόνιμα μέλη (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία και Ιαπωνία) και από χώρες οι οποίες δεν ήταν μόνιμα μέλη.
Εν συνεχεία, το έργο της ΚτΕ ήταν άξιο θαυμασμού και ταυτόχρονα πολυδιάστατο. Σε πρώτο πλάνο, προσέγγισε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα που εμφανίστηκαν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ταλάνιζαν την παγκόσμια κοινωνία, όπως ενδεικτικά ήταν η φτώχεια, η ανεργία και θανατηφόρες ασθένειες όπως ο τύφος και η ελονοσία. Αναφορικά με το ανθρωπιστικό της έργο, αξίζει να σημειωθεί ότι βοήθησε ιδιαίτερα το ελληνικό κράτος μετά την Μικρασιατική Καταστροφή , με την σύσταση της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων για την παροχή στέγης και την εύρεση εργασίας στους πρόσφυγες.
Ακόμα, η ΚτΕ κατέβαλε κοπιώδεις προσπάθειες για την προστασία της παιδικής εργασίας, την θέσπιση της οκτάωρης εργασίας και σχημάτισε επιτροπή για την επίλυση ζητημάτων στον χώρο του εμπορίου και της παράνομης δραστηριότητας ναρκωτικών ουσιών.
Παρόλα ταύτα, τα προβλήματα που είχε <<κληθεί>> να αντιμετωπίσει ήταν ποικίλα. Πρωτίστως, η έλλειψη μέσων επιβολής και δικής της στρατιωτικής δύναμης, η εμπλοκή μελών της σε πολεμικές συρράξεις (λ.χ. η ιταλική εισβολή στην Κέρκυρα το 1923 και η ιαπωνική εισβολή στην Μαντζουρία της Κίνας το 1931) καθώς και η απουσία των Η.Π.Α. από το Συμβούλιό της (οι οποίες ήταν ουσιαστικά οι βασικοί <<αρχιτέκτονες>> του <<οικοδομήματος>> της ΚτΕ) συγκροτούσαν προβλήματα, τα οποία δεν κατάφερε, εν τέλει , να επιλύσει. Έτσι, την περίοδο 1939-1945 αναστέλλεται η λειτουργία της και το έτος 1946 λήγει και τυπικά η <<ύπαρξή>> της (και την διαδέχτηκε ο σημερινός Ο.Η.Ε.).
Συλλήβδην, η Κοινωνία των Εθνών ξεκίνησε με διευρυμένη και φιλόδοξη <<ατζέντα>> προκειμένου να δώσει λύση σε μερικά από τα δεινά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, η αποτυχία της ΚτΕ να παρεμποδίσει πολεμικές ενέργειες και εισβολές των κρατών-μελών της σε έτερα κράτη καθώς και η έλλειψη μέσων για την επίλυση των προβλημάτων αυτών οδήγησαν στην λήξη του διεθνούς αυτού οργανισμού.
Φοιτητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών
