Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπαλατσός

Τις τελευταίες μέρες γινόμαστε μάρτυρες μιας πρωτοφανούς προσπάθειας χειραγώγησης του κρατικού μηχανισμού από έναν καταδικασθέντα τρομοκράτη και τους υποστηρικτές του. Δεν θα μας απασχολήσει όμως η νομική σκοπιά του ζητήματος, δηλαδή σχετικά με το αν και κατά πόσο στέκει νομικά το αίτημα του Δημήτρη Κουφοντίνα, αλλά θα επικεντρωθώ στις πολιτικές και φιλοσοφικές προεκτάσεις της τρομοκρατίας, η οποία επιχειρεί να σηκώσει κεφάλι και να ασκήσει πιέσεις μέσω επιθέσεων στον κρατικό μηχανισμό, πολιτικούς φορείς και δημοσιογράφους. Πρότασή μου είναι να αντιμετωπίζεται η τρομοκρατία όχι ως ένα ζήτημα καθημερινής εγκληματικότητας αλλά ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας.

Ανατρέχοντας κανείς σε εξέχουσες προσωπικότητες της πολιτικής φιλοσοφίας όπως ο Θουκυδίδης, ο Μακιαβέλι και ο Χομπς, θα παρατηρήσει ότι υπάρχει ομοφωνία αναφορικά με τους λόγους που οδήγησαν τους ανθρώπους στην δημιουργία κρατών ή κάθε είδους πολιτικής οντότητας. Ο βασικότερος λόγος είναι το συναίσθημα του φόβου, εγγενές χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης, το οποίο ελλοχεύει πίσω από κάθε πράξη του ατόμου, κάνοντάς το να νιώθει αβέβαιο για το μέλλον και την επιβίωσή του. Ο φόβος υποκινεί εμμέσως τους ανθρώπους να δημιουργήσουν πολιτικές οντότητες και να συνασπιστούν γύρω από αυτές, ώστε να πραγματώσουν όχι μονάχα την αυτοσυντήρησή τους αλλά στόχους παραγωγικούς και δημιουργικούς, αναπτύσσοντας ο καθένας ξεχωριστά τα προσωπικά του ταλέντα. Συνεπώς, το κράτος προέκυψε από μια «άτυπη συμφωνία» μεταξύ των ανθρώπων να παραχωρήσουν την ισχύ και την εξουσία σε μια μερίδα ικανών ανθρώπων, ούτως ώστε να διασφαλιστεί αρχικά η επιβίωση και δευτερευόντως η ανθρώπινη εξέλιξη. Εν τούτοις, με την δημιουργία πολιτικών οντοτήτων δεν εξαφανίζεται διαπαντός ο φόβος αλλά εμφωλεύει στα ερεβώδη βάθη της ανθρώπινης ψυχολογίας· εμφανίζεται μονάχα σε περιόδους αναταραχών, ανασφάλειας, κοινωνικών εντάσεων και πολέμων, μιας και αυτές φέρνουν στο φως το ζήτημα της αυτοσυντήρησης και επιβίωσης. Εν ολίγοις, σύμφωνα με τους εν λόγω στοχαστές, το κράτος αποτελεί απόρροια του φόβου, ο οποίος κυριαρχεί προκοινωνικά.

Αν διασπαστεί η λέξη τρομοκρατία στα δύο της συνθετικά, θα παρατηρήσουμε ότι αποτελείται από τις λέξεις τρόμος + κράτος. Ήτοι, κυριαρχία του φόβου. Η τρομοκρατία μπορεί να ασκείται από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και για διαφορετικούς σκοπούς, το μέσον όμως παραμένει κοινό. Και αυτό δεν είναι μονάχα οι επιθέσεις αλλά η ανωνυμία των επιθέσεων, το άγνωστο, το οποίο εγείρει στην κοινωνία τόσο τον φόβο, καθώς ο οιοσδήποτε μπορεί να βρεθεί στο λάθος σημείο την λάθος στιγμή, όσο και την ανασφάλεια σχετικά με το ποιος είναι δίπλα μας. Ειδικότερα, αυτή η επικράτηση του φόβου μέσα σε μια κρατική οντότητα δημιουργεί μια νέα «φυσική κατάσταση», ως είθισται να ονομάζουμε στην πολιτική φιλοσοφία την προκοινωνική κατάσταση των ανθρώπων, αυτήν την φορά όμως μέσα στην κοινωνία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το κράτος κατακερματίζεται, καθώς ο πρωταρχικός και κύριος σκοπός του, η ασφάλεια, εξαφανίζεται και αντικαθίσταται από ένα ομιχλώδες πέπλο ανασφάλειας, όπως ακριβώς συνέβαινε και προκοινωνικά. Επομένως, όταν τα ίδια τα θεμέλια και οι αρχές του κράτους βρίσκονται σε κίνδυνο, δεν μπορούμε να μιλάμε για την τρομοκρατία ως ένα φαινόμενο απλής εγκληματικότητας, αλλά ως κάτι που θέτει σε κίνδυνο το μοναδικό όχημα που έχουμε στην διάθεση μας για να πορευτούμε στον σύγχρονο κόσμο: το κράτος. Ακριβώς επειδή χτυπάει στα ψυχολογικά θεμέλια του κράτους, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας, ως μια εσωτερική απειλή, που, ωστόσο, μπορεί να αποβεί εξίσου αποσταθεροποιητική για τον κρατικό μηχανισμό όσο μία εξωτερική. Περιττό να τονίσουμε πόσο επικίνδυνη, αποσταθεροποιητική και εθνικά επιζήμια μπορεί να καταλήξει η εγχώρια τρομοκρατία σε συνδυασμό με την αποσταθεροποιητική στάση των εξ’ ανατολών γειτόνων μας.

Θα ήταν σκόπιμο και ωφέλιμο για την κοινωνία να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο ζήτημα της τρομοκρατίας, ειδικότερα τώρα που η ζωή του Δημήτρη Κουφοντίνα κρέμεται από μια κλώστη και βρισκόμαστε εν αναμονή αναταραχών από τους υποστηρικτές του. Αναβάθμιση κονδυλίων, λοιπόν, για τις μυστικές υπηρεσίες, ώστε να προλαμβάνονται τα χτυπήματα και να χαρτογραφηθούν οι πιθανές σχέσεις των τρομοκρατών με την γειτονική χώρα, όπως και ενίσχυση της αστυνομίας, τόσο σε έμψυχο δυναμικό όσο και σε υλικό, για να μπορεί να αντιμετωπιστεί πάσα απειλή.