Πραγματοποιήθηκαν χθες από την Υπουργό Πολιτισμού κυρία Λίνα Μενδώνη τα εγκαίνια της μεγάλης θεματικής έκθεσης «Ελληνική Μόδα – 100 χρόνια έμπνευσης και δημιουργίας» που διοργανώνει το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, σε συνεργασία με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Βασίλειος Παπαντωνίου» στον εκθεσιακό χώρο του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», Πειραιώς 254, Ταύρος.

Την έκθεση τίμησαν με την παρουσία τους η Βασίλισσα Άννα-Μαρία και ο Πρίγκιπας Νικόλαος. Η Βασίλισσα είχε την ευκαιρία να δει ξανά μετά από σχεδόν 52 χρόνια ένα δικό της ένδυμα, το οποίο αναμφισβήτητα είναι ο «Guest Star» της έκθεσης.

Μια εβδομάδα πριν τα εγκαίνια της έκθεσης επισκέφθηκα το Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» και είδα από κοντά στον εντυπωσιακά μεγάλο χώρο της έκθεσης τα ιδιαίτερα όμορφα ενδύματα που πλημμυρίζουν από χρώματα, σχέδια και ιστορία.

Η έκθεση αυτή πήρε «Ζωή» από τρεις υπέροχους ανθρώπους που γνώρισα εκείνη τη μέρα. Τον επιμελητή της έκθεσης, ενδυματολόγο – σκηνογράφο κύριο Νίκο Σαριδάκη, τον διακοσμητή και σχεδιαστή του εκθεσιακού χώρου κύριο Σταμάτη Ζάννο, γνωστό για την ιδιαίτερη ματιά του στο σχεδιασμό και τη διαμόρφωση του χώρου των σημαντικότερων μουσειακών εκθέσεων και την συντονίστρια για το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, υπεύθυνη των ενδυματολογικών συλλόγων κυρία Αγγελική Ρουμελιώτη, τους οποίους θαύμασα για τρόπο που φρόντιζαν την κάθε λεπτομέρεια, μικρή και μεγάλη στα εκθέματα και τον χώρο με τρόπο μοναδικό, καλλιτεχνικό, με αγάπη και σεβασμό.

Σκοπός της έκθεσης είναι να παρουσιάσει, μέσα από τα 137 ενδύματα της συλλογής μόδας του ΠΛΙ, την έμπνευση που άντλησαν οι δημιουργοί από όλες τις ιστορικές περιόδους της πορείας του ελληνισμού και του αστικού και λαϊκού πολιτισμού, που δημιουργήθηκε σε όλες τις μορφές της τέχνης και της χειροτεχνίας. Χρώματα, φίνα υφάσματα, επώνυμες δημιουργίες. Τα ενδύματα παρουσιάζονται κατά χρονολογική σειρά αρχίζοντας από το 1920 και φτάνοντας έως το 2020.

Ανάμεσα στα εκθέματα είναι και μια ιδιαίτερη δημιουργία του Γιάννη Ντεσσέ (Jean Desses, διεθνώς αναγνωρισμένος Έλληνας σχεδιαστής των δεκαετιών 1940-60), το φόρεμα της Βασίλισσας Άννας-Μαρίας από κίτρινη και κροκί σιφόν μεταξωτή μουσελίνα, το σχέδιο του οποίου παραπέμπει σε Καρυάτιδα.

Βρέθηκε το 2005 στην γκαρνταρόμπα της Βασίλισσας στο Ανάκτορο Τατοΐου από την Τατιάνα Κουσουλού, συντηρήτρια υφάσματος της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο και φρόντισε επιμελώς. Είναι η πρώτη φορά που εκτίθεται στο ευρύ κοινό αντικείμενο από το Τατόι ύστερα από την θετική ανταπόκριση του Υπουργείου Πολιτισμού στο αίτημα του Νίκου Σαριδάκη να επιτρέψουν να εμφανιστεί δημόσια το φόρεμα.

Ο Ντεσσέ δημιούργησε αυτό το φόρεμα για την Άννα-Μαρία επ’ ευκαιρία της παρουσίας του βασιλικού ζεύγους της Ελλάδος στους γάμους της Πριγκίπισσας Βεατρίκης της Ολλανδίας (και μετέπειτα Βασίλισσας) με τον Γερμανό διπλωμάτη Κλάους φον Άμσμπεργκ, τον Μάρτιο του 1966 στο Άμστερνταμ.

Το φόρεμα αυτό είδαμε σε ανεπίσημη φωτογράφηση του Αμερικανικού περιοδικού Life που έλαβε χώρα στα Ανάκτορα Τατοΐου τον Οκτώβριο του 1966, όπου και η φωτογραφία της Βασίλισσας (από το προσωπικό αρχείο μου) δίπλα στο έκθεμα.

Η αυθεντική ταινία του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος του Σωτήρος που βλέπουμε επάνω στο φόρεμα παραχωρήθηκε από τη Βασίλισσα Άννα-Μαρία ειδικά για την έκθεση αυτή όταν πληροφορήθηκε ότι ήταν αδύνατον να βρεθεί κάποια άλλη ταινία του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος που να προέρχεται από απονομή σε γυναίκα, έτσι ώστε να τοποθετηθεί πάνω στο φόρεμα, στην προσπάθεια να δοθεί στο στήσιμο του η αίσθηση της φωτογραφίας της στην οποία εικονίζεται να το φοράει και υπάρχει διπλά στην προθήκη με το φόρεμα. Το Διάσημο (Μετάλλιο) και ο Αστέρας του Τάγματος του Σωτήρος είναι χρησιδάνειο του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.

Με διαφορετικό τρόπο σε κάθε δεκαετία, είτε για την ανάγκη τεκμηρίωσης εθνικής ταυτότητας είτε για τη συνέχεια του πολιτιστικού παρελθόντος που χανόταν, το ύφος και η αισθητική της επιζητούσαν μια ευρωπαϊκή-ελληνική ταυτότητα.

Ως εκ τούτου, συνεχώς και σχεδόν χωρίς διακοπή, από τα πρώτα κιόλας χρόνια, σταθερό σημείο αναφοράς, επηρεασμού και έμπνευσης αποτελούν όλες οι ιστορικές περίοδοι της πορείας του ελληνισμού και του αστικού και λαϊκού πολιτισμού, που δημιουργήθηκε σε όλες τις μορφές της τέχνης και της χειροτεχνίας: από την κυκλαδική, μινωική, αρχαϊκή, κλασική και ελληνιστική αρχαιότητα, το Βυζάντιο, τους αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας και της κατάκτησης από τους Δυτικούς, όπου αυτή υπήρξε, μέχρι τη δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, μετά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας του 1821, και τα χρόνια που ακολούθησαν ως τις αρχές του 20ού αιώνα.