Η «καραντίνα», μια λέξη που έχει διανύσει μεγάλες αποστάσεις στον διάβα της Ιστορίας γεννήθηκε την εποχή του Μεσαίωνα για να επιστρέψει στη ζωή μας τον 21ο αιώνα. Αναμφίλεκτα, τις πρώτες αναφορές για την ανάγκη της απομόνωσης ως μέτρο πρόληψης της μετάδοσης των ασθενειών συναντά κανείς στο τρίτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, το «Λευιτικόν». Την ίδια περίοδο η πόλη της Αθήνας ταλανίζεται από τον λοιμό, μια επιδημία που προκάλεσε τον θάνατο πολλών εκ των οποίων και του Περικλή. Από τον Μεσαίωνα του λοιμού της Αθήνας και της μαύρης πανώλης έως την Αναγέννηση και το τέλος της ισπανικής γρίπης ο όρος καραντίνα παραμένει ανεξίτηλος. Ας αναλογιστούμε πως σε καραντίνα μπήκαν και οι αστροναύτες των αποστολών Aπόλλων 11, 12 και 14 μετά την επιστροφή τους στη Γη προκειμένου να εξασφαλιστεί πως δεν ήταν φορείς εξωγήινων μικροοργανισμών ενδεχομένως μοιραίων για την ανθρωπότητα.
Ο ίδιος ο όρος «καραντίνα» πήρε το όνομά του από τις σαράντα ημέρες (quaranta giorni) της υποχρεωτικής περιόδου απομόνωσης για τα πληρώματα των πλοίων που ελλιμενίζονταν στη Βενετία.
Πριν λίγα χρόνια, η πανδημία της γρίπης των χοίρων και πιο πρόσφατα η ασθένεια του κορωνοϊού (COVID-19) επανέφεραν δυναμικά σαν κόλαφος στο προσκήνιο έννοιες λησμονημένες, όπως αυτές της καραντίνας και των λοιμοκαθαρτηρίων, απειλώντας να αναστήσει τα φαντάσματα της ιστορίας, ενδεχομένως σε επίπεδο ολόκληρων πόλεων ή και κρατών.
Ανατρέχοντας κανείς στην ιστορία της ανθρωπότητας, μπορεί ίσως να πλάσει με τη φαντασία του εικόνες και από το μέλλον της. Οι πανδημίες του παρελθόντος απέδειξαν το πόσο ευάλωτος είναι ο σημερινός άνθρωπος απέναντι στα μικρόβια και τους ιούς. Η συστηματική καταστροφή βιοτόπων, οι κλιματικές αλλαγές και οι μεταβολές στις διατροφικές συνήθειες του ανθρώπου συνηγορούν στη δημιουργία πρόσφορου εδάφους για την εξάπλωση των λοιμογόνων παθογόνων μικροοργανισμών καθιστώντας την ανθρωπότητα περισσότερο ευάλωτη στις μέχρι πρότινος άγνωστες επιδημίες και πανδημίες.
«Το μόνο που ξέρω είναι πως σ’ αυτήν τη γη υπάρχουν πανούκλες κι υπάρχουν και θύματα και πως από μας εξαρτάται να μη συμμαχούμε, όσο περνάει από το χέρι μας, με τις πανούκλες». Αυτό ενδεχομένως είναι και το μόνο αισιόδοξο μήνυμα στο αλληγορικό μυθιστόρημα του νομπελίστα, φιλόσοφου και συγγραφέα Albert Camus (1913-1960) «Η πανούκλα» (La peste) που κυκλοφόρησε το 1947, στο οποίο ο μεγάλος Γάλλος λογοτέχνης περιγράφει ανάγλυφα τη νοσηρότητα της πόλης, τον αποκλεισμό και τον περιορισμό των ανθρώπων, την απομόνωση και την αλλαγή της συμπεριφοράς τους εξαιτίας του φόβου και της απελπισίας
Στον σημερινό κόσμο της παγκοσμιοποίησης, όπου τα σύνορα καταρρέουν μέρα με τη μέρα, η καραντίνα αποτελεί απαγόρευση βγαλμένη από το χθες, τότε που οι άνθρωποι αποδεικνύονταν αδύναμοι μπροστά στη θανατηφόρα αρρώστια. Μπορεί οι ιοί και τα μικρόβια να δικαίωσαν την αποτελεσματικότητά της, ωστόσο δεν είναι λίγοι οι προβληματισμοί και οι ενστάσεις που ελλοχεύουν νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, που θέτουν «υπο δαμόκλειο σπάθη» τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραπέμπουν σε εποχές αποικιοκρατίας. Η χρυσή τομή αποδεικνύεται γρίφος ακόμη και για δυνατούς λύτες!
Αρθρογράφος, Προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Νοσηλευτικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
