Τι να κάνει άραγε η μεγάλη σκακιέρα του Μπρεζίνσκι, αυτή της ηγεμονεύουσας Δύσης, με απόλυτη κυρίαρχο του παιγνιδιού, Αμερική; Σκονίστηκε και αρχειοθετήθηκε στα κατάστιχα της ιστορίας.
Ο ιστορικός του μέλλοντος σίγουρα έχει πολλή δουλειά να κάνει. Ακόμη, βέβαια, οι τραγικοί κομπάρσοι (σ.σ. εμείς τα 7,7 δις άνθρωποι) δεν έχουμε αντιληφθεί τη σπουδή των συντελουμένων γεγονότων.
Πριν πάμε στην τραγωδία της Ουκρανίας, να πάμε στην τραγική ειρωνεία της Δύσης. Έρχεται η ώρα να δύσει η Δύση. Πράγματι, η μακάβρια εύπλαστη και ευήκοη αυτή φράση είναι κάτι που απευχόμαστε, μα στην πραγματικότητα, ελάχιστες είναι οι πιθανότητες ανάσχεσής της.
Στις αρχές του αιώνα, ο πλανήτης φαινόταν τελείως διαφορετικός. Η Σοβιετική Ένωση είχε καταρρεύσει εδώ και μια δεκαετία, η Ευρώπη διευρυνόταν, το σπουδαίο νόμισμα του ευρώ ήρθε να ισχυροποιήσει το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και όλα φαίνονταν υπό έλεγχο. Συνηθίσαμε να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας την παντοδυναμία της Αμερικής. Βοήθησαν και οι περιπτώσεις Μιλόσεβιτς, Σαντάμ, Καντάφι, κλπ.
«Ευχαριστούμε την κυβέρνηση της Αμερικής για τη βοήθεια», έλεγε στωικά ένας πρωθυπουργός μας.
Δεν έχει κρατήσει και πολύ αυτός ο αιώνας, αλλά μας φαίνεται χιλιετία. Παγκόσμια οικονομική κρίση, πανδημία, γεωπολιτικές ανακατανομές ισχύος. Στις ανακατανομές αυτές κάπου χάθηκε ο μίτος και ο Μινώταυρος έρχεται πιο κοντά.
Το 2014 η «βίαιη» προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία συντάραξε τον ωραιοποιημένο – παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας. Η Realpolitik δεν έφυγε ποτέ –όσο κι αν δε μας αρέσει αυτό- και έτσι οι παίκτες του συστήματος κάνουν αυτό που ξέρουν καλά· παίρνουν αυτό που θέλουν. Μα καλά, δεν υπάρχουν κανόνες, διεθνείς οργανισμοί, δίκαιοι, περιορισμοί; Σαφέστατα και υφίστανται θεωρητικά, όμως ας μην κρύβουμε τον ελέφαντα πίσω από ένα δάκτυλό. Δεν τηρούνται ποτέ. Ούτε από τους μεν ούτε από τους δε.
Και λέμε όλοι από τότε: «να δείτε η Ρωσία απλώνει τα νύχια της».
Αλιμάριστα και ολίγον τι γαμψά, τη δουλειά τους την κάνουν όμως. Ποιές ήταν οι συνέπειές της; Κυρώσεις οικονομικής και εμπορικής φύσεως.
Πάμε στον αντίκτυπο (sic). Παρόλο που σφυροκοπάται η οικονομία της, αγνοούμε όλοι εμείς, οι γλυκείς, Ευρω-Άτλαντες ότι τον Ρώσο δεν τον νοιάζει η έξοδος και το fast food. Έμαθε με 200 γρ. κρέας ανά οικογένεια, σε σπίτι 20 τ.μ.. Η ραχοκοκαλιά δεν καταλαβαίνει από συνέπειες. Η κρατική δομή και το χρηματοπιστωτικό τους σύστημα ίσως.
Μεταξύ των ετών 2015-2020 ασχολούμαστε ο υπόλοιπος κόσμος με ένα σπουδαίο πράγμα· αυτό της «ενεργειακής μετάβασης». Απεμπολήσαμε μονομερώς το πετρέλαιο (δεκτό), απεμπολήσαμε τα ορυκτά (κυρίως τον λιγνίτη – καλά όχι όλοι… η Γερμανία δεν θέλει – και ποιος της χαλάει χατίρι;). Ρεύμα παντού, στα κινητά, στα αμάξια, στα σπίτια, στη θέρμανση (!). Ο αναβρασμός της προστασίας του περιβάλλοντος και της πιστής εφαρμογής της Συμφωνίας των Παρισίων για το κλίμα δε συνδυάστηκε –πάλι- από οργανωμένο σχέδιο μετάβασης και αντίστοιχες υποδομές.
Έτσι, λοιπόν, ενώ ο δυτικός κόσμος μεταβαίνει στην «πράσινη ενέργεια» αυξάνει κατά κόρον τη χρήση φυσικού αερίου, χωρίς να έχει σταθερή συμφωνία και χωρίς την απαραίτητη υποδομή. Χρησιμοποιούμε, δηλαδή, σε ποσοστό περίπου 50% μια πηγή που δεν μας ανήκει.
Στο άλλο άκρο του ωκεανού, οι ΗΠΑ κάνουν πίσω σε κάθε μονάδα εξόρυξης στην Αφρική και Ασία ορυκτών πολύτιμων για τις νέες ηλεκτροκίνητες μηχανές. Όλες οι πηγές ανήκουν πια στην Κίνα (τυχαίο; Δε νομίζω).
Αυτή η χώρα που συνεχώς απουσιάζει από τα διεθνή γεγονότα, πιο άχρωμη και άοσμη και από βασιλιά βορειο-ευρωπαϊκού κράτους, που δεν τηρεί καμία συμφωνία, δε συμμετέχει πουθενά και φυσικά δεν σέβεται καθόλου το περιβάλλον, ελέγχει πλήρως σημαντικά υλικά της πολυπόθητης ενεργειακής μετάβασης και αυτονομίας του δυτικού κόσμου.
Συμπέρασμα: Πόρω απέχει η ενεργειακή αυτονομία μας. Μεταξύ συμπληγάδων ή καλύτερα Σκύλας και Χάρυβδης, παραδώσαμε τον έλεγχο σε δύο μεγάλες αποσταθεροποιητικές δυνάμεις.
Η μια πριν λίγες μέρες εισέβαλε σε ένα ανεξάρτητο, αυτόνομο, αναγνωρισμένο κράτος. Γιατί; Γιατί ήθελε. Η άλλη χώρα, βρίσκεται στα εξ Ανατολάς, δεν ενοχλεί κανέναν, παρά μόνον καραδοκεί να εισβάλλει στην Ταϊβάν, έχοντας συγκεντρώσει γύρω της στόλους και εκατοντάδες χιλιάδες στρατευμάτων. Το γιατί είναι σημαντική η Ταϊβάν δεν θα το σχολιάσω, προς το παρόν.
Ο εισβολέας Ρωσία σφυροκοπά και λεηλατεί την πρωτεύουσα της Ουκρανίας το Κίεβο. Ανήκουστο το 2022 να συντελείται εισβολή ιδιαίτερα σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η τάλαινα Ουκρανία, άλλη μια παραφωνία του «συμφώνου της χαρτοπετσέτας» πολιορκείται και λεηλατείται από παντού. Όχι μόνο από τη Ρωσία. Δέχεται πυρά «από τυράννους και φίλους» (παραφράζοντας τον τίτλο του ποιήματος του Ε. Ανδρέου «Κατά Τυράννων και Φίλων», 1993) μιας και βρίσκεται μόνη – μονώτατη ενάντια σε έναν τεράστιο εχθρό, ισχυρότερο και πιο αδίστακτο (και να προσθέσω και την παράμετρο της κατοχής «έξυπνων πυρηνικών»).
Οι κυρώσεις που εξήγγειλαν ΗΠΑ, Αγγλία και Ε.Ε. πρόκειται να προκαλέσουν ισχυρό πλήγμα στα Ρωσικά συμφέροντα παγκοσμίως. Μακροπρόθεσμα βέβαια. Φυσικά, πάλι δεν θα τους σταματήσει αυτό.
Σαν έτοιμοι από παλιά, οι Ρώσοι γνωρίζουν πώς ένα μακροπρόθεσμο παιγνίδι ισχύος (όπως ο Ψυχρός πόλεμος) δεν θα τους βγάλει νικητές. Δεν θα αντέξουν. Έτσι, έξυπνα και τάχιστα κινούνται με την κινητήριο δύναμη των όπλων (άσπονδους εχθρούς θα τους έλεγε ο Θουκυδίδης) εναντίον της «γραμμής» που τους χωρίζει από την Ευρωπαϊκή σφαίρα.
Ξέρει, ο Πούτιν την Ευρώπη πια. Είκοσι και κάτι χρόνια μας μελετά. Και ξέρει και την Σοβιετική ιστορία. Έτσι, λοιπόν, κινείται γρήγορα.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να κινηθεί γρήγορα, ποτέ δεν μπορούσε να το κάνει αυτό. Επίσης, οι αδύναμες δυτικές ηγεσίες – σφόδρα διχασμένες αναμεταξύ τους δε μπορούν να συνασπίσουν κοινό μέτωπο. Χάθηκαν οι παλιές εποχές των μεγάλων αποφάσεων και των μεγάλων ηγετών. Τώρα, το βούτυρο και το roaming απασχολεί την ηγεσία της Ε.Ε..
Ακόμη και στο σενάριο της στρατιωτικής ανταπόκρισης (αργεί να έρθει – θα πέσει η Ουκρανία) τα Ευρωπαϊκά κράτη θα βρεθούν αντιμέτωπα με την κριτική εκ των έσω (όλοι έχουν 5ες φάλαγγες στα σπίτια τους). Αλλά, θα μου πείτε, ποιός θα πάρει το ρίσκο να φέρει φέρετρα στη χώρα του, ενόψει πολλαπλών εκλογών το 2022-2023-2024;
Η Ευρώπη έχει χάσει το παιγνίδι προ πολλού. Ο οικονομικός γίγαντας με πολιτικό ανάστημα νάνου, είναι λίγος και επιβεβαιώνει τους πολλούς που ισχυρίζονται πώς ο κόσμος δεν είναι έτοιμος για τις ομοσπονδίες κρατών.
Η δε παντοδύναμη Αμερική, αποδεικνύεται λίγη. Οικονομικές συγκυρίες και πολύ περισσότερο κοινωνικο – πολιτικές την έχουν αποστρέψει από τον υπόλοιπο κόσμο. Το δε αίσθημα υπεροχής (imperium) έχει περιπατήσει προ πολλού…
Οι Ουκρανοί δεν θα λάβουν απτή βοήθεια. Δεν μπορεί η Δύση να σηκώσει πια βάρος νεκρών και το κόστος της ενέργειας. Μένουμε από εναλλακτικές. Τα μάτια όλου του πλανήτη βρίσκονται στραμμένα εκεί. Βωβοί παρατηρητές σε ένα θίασο απανθρωπιάς.
Κάπου πίσω στα θεωρεία, η Κινεζική ελίτ χειροκροτά, πίνοντας σαμπάνια. Μην απατάσθε, τέλειωσε για αυτούς η εποχή της φτώχειας – φροντίσαμε να τους μάθουμε τί καλά περνάμε εμείς οι δυτικοί. Περιμένουν, την κατάλληλη στιγμή για το κυριαρχικό χτύπημα. Και η σκακιέρα, γύρισε στη δική τους πλευρά.
Διεθνολόγος – Πολιτικός Επιστήμονας με ειδίκευση στη Δημόσια Διοίκηση και στη Διακυβέρνηση της Αυτοδιοίκησης (MSc) – Ειδικός Σύμβουλος του δημάρχου Παιανίας – Αρθρογράφος με ενασχόληση σε εθνικά, διεθνή και αυτοδιοικητικά θέματα.
