Στην Ελλάδα όπως και σε κάθε Ευρωπαϊκή χώρα ισχύουν νόμοι αποσυμφόρησης των φυλάκων. Στην Ελλάδα η αποσυμφόρηση των φυλακών έγινε γνωστή με αρνητική έννοια εξαιτίας του νόμου 4322/2015 ή νόμος Παρασκευόπουλου όπως έμεινε στα Ελληνικά χρονικά. Ο συγκεκριμένος νόμος δε εξαιρούσε βιαστές, τρομοκράτες και βαρυποινίτες με αποτέλεσμα να αφεθούν ελεύθεροι κοντά στα 2000 άτομα αυτής της κατηγορίας, ανάμεσα τους και καταδικασμένα μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων. Επίσης ο συγκεκριμένος νόμος έμεινε στα ιστορικά χρονικά καθότι πολλοί βαρυποινίτες οι οποίοι αποφυλακίστηκαν με τις ευεργετικές του διατάξεις ,συνελήφθησαν εκ νέου και μάλιστα πολλοί από αυτούς διέπραξαν ακόμα πιο ειδεχθή εγκλήματα. Χαρακτηρίστηκα αναφέρω την περίπτωση του βιασμού και δολοφονίας 19χρονης στην Γερμανία από Αφγανό υπήκοο ο οποίος είχε αποφυλακιστεί στην χώρα μας εξαιτίας του ανωτέρω νόμου. Επίσης στην ίδια κατηγορία ανήκει και ο Δράκος της Κέρκυρας ο οποίος αποφυλακίστηκε αφού εξέτισε 8 μόλις χρόνια από τα 52 που του είχαν επιβληθεί, για τους 6 βιασμούς που του καταλογίστηκαν. Όπως και στις δύο αυτές περιπτώσεις όπως και σε αρκετές άλλες δεν επήλθε ο θεραπευτικός χαρακτήρας της ποινής με αποτέλεσμα η έννοια του σωφρονισμού να είναι άγνωστη σε αρκετούς εγκληματίες οι οποίοι υποτροπίασαν.
Προκειμένου να αποσοβήσει την λαϊκή οργή, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ νομοθέτησε νέο νόμο και τροποποίησε τον παλιό. Ο νέος νόμος ισχύει μέχρι σήμερα και είναι ο 4489/2017. Με αυτόν τον νέο νόμο εξαιρούνται των ευεργετικών διατάξεων άτομα τα οποία εκτίουν ποινές στερητικές της ελευθερίας για εγκλήματα όπως ασέλγεια σε ανήλικο, βιασμό και ανθρωποκτονία με πρόθεση, καθώς και για διάφορα άλλα ειδεχθή εγκλήματα, πλην της τρομοκρατίας η οποία δεν αναφέρεται και απολαμβάνει μέχρι σήμερα τις ευνοϊκές διατάξεις του νόμου, γεγονός το οποίο είναι ιδιαίτερα περίεργο, αν θυμηθεί κανείς τις καταγγελίες του πρώην Υπουργού Προστασίας του Πολίτη του ΣΥΡΙΖΑ περί σχέσεων τρομοκρατών και στελεχών της απερχόμενης κυβέρνησης , όπως ο Παναγιώτης Λάμπρου, ο οποίος ήταν στενός συνεργάτης του Νίκου Παρασκευόπουλου.
Το επίκεντρο στο μείζον ζήτημα της σωφρονιστικής πολιτικής είναι το μέγεθος της ποινής, η πραγματική εκτίσιμη ποινή, ο σωφρονισμός καθώς και το περί δικαίου αίσθημα. Πρόσφατα η κοινή γνώμη στην Ελλάδα σοκαρίστηκε με την επίθεση σε βάρος γυναίκας με καυστικό υγρό βιτριόλι. Ύστερα από μία ενδελεχή έρευνα συνελήφθη μία γυναικά στην οποία ασκήθηκε δίωξη για απόπειρα ανθρωποκτονίας. Σε περίπτωση που καταδικαστεί για το συγκεκριμένο αδίκημα το πλαίσιο ποινής είναι 5-15 χρόνια κάθειρξη το ανώτερο. Με βάση τον νόμο 4489/17 η συγκεκριμένη γυναίκα μπορεί να αποφυλακιστεί αν εκτίσει το 1/5 της ποινής. Αν καταδικαστεί σε 5 χρόνια κάθειρξη θα εκτίσει ένα έτος ποινής, αν καταδικαστεί σε κάθειρξη άνω των 5 ετών έως 10 ετών τότε αποφυλακίζεται αν εκτίσει τα 2/5 της ποινής αρά δηλαδή το μέγιστο θα είναι 2 χρόνια ενώ τέλος για τους κρατούμενους που τους έχει επιβληθεί ποινή κάθειρξης άνω των 10 ετών έως 15 έτη τότε αποφυλακίζονται αν έχουν εκτίσει με οποιοδήποτε τρόπο το 1/2 της ποινής τους ή έχουν συμπληρώσει το ένα τρίτο της πραγματικής έκτασης της ποινής δηλαδή το μέγιστο είναι 5 χρόνια φυλακή για μία ποινή κάθειρξης 15 ετών. Όσον αφορά την διάταξη του νόμου που αναφέρει με ‘’Οποιαδήποτε τρόπο την έκτιση του 1/2 της ποινής’’ εννοείται η πλασματική έκτιση. Αύτη είναι τα μεροκάματα που γίνονται στην φυλακή και η κράτηση στα αστυνομικά κρατητήρια μέχρι την μεταγωγή στις φυλακές. Κάθε μεροκάματο στην φυλακή και κάθε μέρα κράτησης στα αστυνομικά κρατητήρια θεωρείται δύο μέρες έκτισης ποινής. Συνεπώς σε ένα διάστημα το πολύ 5 ετών από την σύλληψη της θα αποφυλακιστεί η δράστης με το βιτριόλι. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι θα καταδικαστεί για βαριά σωματική βλάβη και όχι για απόπειρα ανθρωποκτονίας γιατί δεν ήθελε να σκοτώσει αλλά να καταστρέψει την ζωή μιας άλλης γυναίκας. Με βάση τον ποινικό κώδικα που ψήφισε η προηγούμενη κυβέρνηση και εφαρμόστηκε τον Ιούλιο του 2019, η μέγιστη ποινή που μπορεί να επιβληθεί είναι 10 χρόνια κάθειρξη, τα πραγματικά όμως εκτίσιμα χρόνια θα είναι μόλις δύο.
Άλλη μία ειδεχθής περίπτωση που απασχόλησε την κοινή γνώμη είναι η υπόθεση Τοπαλούδη. Η ετυμηγορία του πρώτου δικαστηρίου ήταν ισόβια και 15 χρόνια χωρίς την αναγνώριση κανενός ελαφρυντικού. Αν στο δεύτερο δικαστήριο επιβληθεί η ίδια ποινή στους δράστες, η πραγματική παραμονή των δραστών στην φυλακή θα είναι 19 χρόνια για την δολοφονία και 5 για τον βιασμό αρά σύνολο 24 χρόνια το μέγιστο. Πρακτικά όμως κανείς δεν μπορεί να μείνει στην φυλακή τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα καθότι πρέπει να υπολογιστούν και τα μεροκάματα τα οποία είναι διπλές μέρες στην έκτιση της ποινής. Επίσης στους κατηγορούμενους δεν αναγνωρίστηκαν ελαφρυντικά, κάτι το οποίο δεν πρόκειται να συμβεί στο δεύτερο δικαστήριο. Σε δεύτερο βαθμό είναι δεδομένο ότι θα τους αναγνωριστούν τα ελαφρυντικά του σύννομου έντιμου βίου καθώς και της μεταεφηβικής ηλικίας , που αμφότερα θα σπάσουν τα δεσμά των ισοβίων και θα επιφέρουν μία ποινή κάθειρξης 15 ετών για την δολοφονία και άλλα 15 για τον βιασμό σύνολο 30 χρόνια που με την συγχώνευση των ποινών γίνονται 15 και τα εκτίσιμα είναι μόλις 5 χρόνια όπως έχω είδη επισημάνει. Η εκτίμηση μου είναι ότι λόγο της εκκρεμοδικίας στην Ελλάδα καθώς και της αργοπορίας τέλεσης της δίκης οι κατηγορούμενοι θα κάτσουν στην φυλακή το πολύ 8-9 χρόνια και αυτό γιατί οι δίκες καθυστερούν να γίνουν.
Όσον αφορά τα ισόβια στην Ελλάδα δεν είναι ποτέ ισόβια. Οι περισσότεροι στην Ελλάδα μπερδεύουμε την ισόβια κάθειρξη με την δια βίου κάθειρξη, δηλαδή για όλη την διάρκεια της ζωής του ατόμου κάτι το οποίο δεν ισχύει στην χώρα μας. Οι καταδικασμένοι σε ισόβια μπορούν στην Ελλάδα μπορούν να αποφυλακιστούν αν έχουν εκτίσει 19 έτη της ποινής τους ή 15 χρόνια αν έχουν υπερβεί το εβδομηκοστό έτος της ηλικίας τους. Ενώ για τους πολύ-ισοβίτες δύναται να υπάρχει η δυνατότητα αποφυλάκισης μόλις εκτίσουν 22 χρόνια της ποινής τους. Ακόμα και αν το έγκλημα είναι ιδιαίτερα ειδεχθές ουδείς βαρυποινίτης μπορεί να μείνει παραπάνω στην φυλακή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Τρις- ισοβίτη Γεώργιου Μεταξάκη ο οποίος το 1999 έπνιξε στον Αλμυρό ποταμό, στο Ηράκλειο της Κρήτης τα τρία του παιδιά και ο οποίος αποφυλακίστηκε το 2018. Επομένως ακόμα και αν κάποιος καταδικαστεί σε δις ή τρις ισόβια το μέγιστο χρονικό διάστημα είναι 25 έτη παραμονής στην φυλακή τα οποία στην πράξη είναι λιγότερα λόγω των πλασματικών ημερών. Αντίθετα στην Κύπρο εκτός από την ισόβια κάθειρξη , η οποία είναι ίδια με την δικιά μας, υπάρχει και η δια βίου κάθειρξη η οποία εφαρμόζεται σε περιπτώσεις βιασμών παιδιών, ανθρωποκτονίες και εμπορία ναρκωτικών. Η δια βίου κάθειρξη σημαίνει στην πράξη ότι ο δράστης θα αποφυλακιστεί μόνο όταν πεθάνει, όταν δηλαδή παύσει να είναι ένα έμβιο όν. Αντίθετα στην χώρα μας είτε βιάσεις ένα παιδί, είτε μία ηλικιωμένη, είτε μία έφηβη το πλαίσιο ποινής είναι το ίδιο.
Οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι και οικονομικοί και πολιτικοί. Όσον αφορά τους οικονομικούς, ο μέγιστος αριθμός κρατουμένων στην Ελλάδα ο οποίος αντέχει το σωφρονιστικό σύστημα είναι 10.000 άτομα. Όταν αυτό το νούμερο ξεπεραστεί τότε όλες οι κυβερνήσεις ψηφίζουν νόμους αποσυμφόρησης. Όπως έκανε και η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας τον Μάρτιο του 2020 με πράξη νομοθετικού περιεχομένου, με πρόσχημα την αποσυμφόρηση εξαιτίας της πανδημίας. Αυτό το κάνουν διότι οι κρατούμενοι έχουν το δικαίωμα να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο Ανθρωπίνων δικαιωμάτων προκείμενου να λάβουν αποζημίωση για τις συνθήκες κράτησης τους. Η συγκεκριμένη τακτική ήρθε για πρώτη φορά στην δημοσιότητα τον Ιούνιο του 2020, όταν σε άρθρο της εφημερίδας ‘Καθημερινή’ αποκαλύφθηκε ότι καταδικασμένα μέλη των τρομοκρατικών οργανώσεων ‘Συνομωσία Πυρήνων της Φωτιάς’ και του ‘Επαναστατικού Αγώνα’ έλαβαν μέσω εξωδικαστικού συμβιβασμού από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ποσά από 6.000 έως 23.000 ευρώ ο καθένας, ενώ το συνολικό ποσό αγγίζει τα 3 εκατομμύρια ευρώ. Αν αναλογιστεί κανείς ότι οι συγκεκριμένοι εγκληματίες, κρίθηκαν ένοχοι κατά περίπτωση για βομβιστικές επιθέσεις, ληστείες , επιθέσεις με πυροβόλα όπλα και απαγωγή, αποφυλακίστηκαν σε λιγότερο από 8 χρόνια οι περισσότεροι από αυτούς και εξασφάλισαν αποζημίωση, τότε το περί δικαίου αίσθημα πάει περίπατο. Όσον αφορά τους πολιτικούς λόγους , ας μην ξεχνάμε ότι οι κρατούμενοι ψηφίζουν στις εκλογές και όχι μόνο αυτοί αλλά και οι οικογένειες τους. Η μείωση του μεγέθους των ποινών, η οποία επήλθε από την προηγούμενη κυβέρνηση , μέσω της ψήφισης του νέου ποινικού κώδικα, έδωσε στον ΣΥΡΙΖΑ την πρωτιά σε ψήφους σε όλα τα καταστήματα κράτησης της χώρας. Δεν γνωρίζω αν ο ΣΥΡΙΖΑ νοιώθει περήφανος για αυτήν την πρωτιά. Πάντως εγώ δεν θα ήμουν περήφανος αν ήμουν πρόεδρος ενός κόμματος το οποίο βγαίνει πρώτο με ποσοστό 63,51% στις φυλακές Τριπόλεως, οι οποίες είναι οι κατεξοχήν φυλακές παιδεραστών και βιαστών.
Συνεπώς, στην εποχή μας ο σωφρονισμός και το περί δικαίου αίσθημα πάσχει εξαιτίας μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. Καθίσταται πλέον η χάραξη νέας πολιτικής σωφρονισμού με γνώμονα την αποκατάσταση της βλάβης που υπέστη το θύμα καθώς και της αποτροπής του κοινωνικού συνόλου από την διάπραξη των εγκλημάτων, χωρίς κομματική ταμπέλα και πολιτικά τεχνάσματα. Πολιτικές υπάρχουν και εφαρμόζονται είδη σε Ευρωπαϊκά και προηγμένα κράτη και αυτές είναι ή εναλλακτική έκτιση των ποινών, ο θεσμός των ιδιωτικών φυλακών, η αυστηροποίηση των ποινών σε ειδεχθή εγκλήματα ως και η άμεση αποκατάσταση της βλάβης που υπέστη το θύμα. Τέλος, θα πρέπει να διαχωριστεί η αποζημίωση των θυμάτων από την ετυμηγορία του δικαστηρίου και την ποινή του δράστη. Δηλαδή, έσπασες μία βιτρίνα ή έκαψες ένα αυτοκίνητο, θα πληρώσεις όλη την ζημιά που προκάλεσες στο θύμα από την τσέπη σου άσχετα αν με το αν θα σου επιβληθεί ποινή, ή η ποινή που θα λάβεις θα είναι με αναστολή. Έτσι με αυτόν τον τρόπο προστατεύεται το κοινωνικό σύνολο και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς του κράτους ενισχύεται.
Απόφοιτος της Σχολής Αστυφυλάκων και της Σχολής Αρχιφυλάκων, Απόφοιτος ΙΕΚ Τουριστικών Επαγγελμάτων, Πολιτικός Επιστήμονας και Κοινωνιολόγος
